Ameide

      Geen reacties op Ameide

De waternaam Mei is een verbastering van het Middeleeuwse woord ameide (hamei, hameide),  een ‘slagboom of neerlaatbaar hek in een water- of stadspoort, een middel tot afsluiting of afperking’. Het komt ook voor als een afsluitwerk in een landweer, aarden wal of palissade. De primaire functie was niet verdediging, maar eerder een soort barrière of slagboom op de belangrijke uitvalswegen van een stad of in de stadspoort en kunnen dan wel onderdeel vormen van een landweer of stadsafsluiting. In de Helmondse situatie is de naam Ameide (Mei) overgegaan op de naam van gracht.

In Vlaanderen en Brabant komt het toponiem regelmatig voor, meestal als benaming voor hofsteden die met een hamei waren afgesloten. Uit Oudfrans hamede, dat wel uit het germ. stamt, vgl. Middelnederlands (h)emmen ‘belemmeren, niet verder kunnen’. Zo is een charter bekend waarin het dorpsbestuur van Oss (Senatus Ossensis) in 1359 het initiatief nam voor de aanleg van verdedigingswerken ‘gelegen bider Ameijden tot Hoevelen wart, naast het erf van Wellen van Beke aan de ene zijde en die Lantwere aan de andere zijde’.

De Ameide in Helmond vormde de oostelijke stadsgracht van de stad Helmond. Mogelijk is de naam al ouder dan de omstreeks 1400 aangelegde veste. De gracht ontving haar water uit de Aa ter hoogte de huidige spoorbrug over de Aa (richting Hoogeind) en stroomde langs Groenewoud ter hoogte van de oude Donkerpoort in de stadsgracht. Mogelijk is de Ameide de oude bedding van de Aa was, voor de stichting van de stad waarna de nieuwe Aa langs het kasteel en de watermolen is geleid. Dit wordt bevestigd door het feit dat het deel van Ameide noordelijk van de stad ook Oude Aa werd genoemd.

De Ameidepoort (de uitvalsweg naar Deurne) was één van de vier oude stadspoorten van Helmond en wordt al in 1789 gesloopt. Door de groei van de stad werd de Ameide steeds meer een open riool, dat midden in de stad was gelegen. In 1902 werd vanwege het gevaar voor de volksgezondheid, de Ameide overkluisd en daarmee tot een ondergronds riool gemaakt. In 1904 werd dit tracé binnen de oude veste omgedoopt tot Koninginnewal.

Een unieke oude foto van het riviertje de Ameide buiten de oude vesting, links de straat Groenewoud (situatie uit 1902 tijdens de aanleg van riolering).

De Ameidesingel (latere Koninginnewal) met de gracht net voor de demping in 1902.

Omgeving van kasteel van Helmond met daarop gedeelten van de rivier de Aa, de Mei en een gedeelte van de Zuid-Willemsvaart. Duidelijk is te zien dat de Zuid-Willemsvaart door de bedding van de gracht is gegraven. Noord is links. Datum onbekend, mogelijk betreft het een ontwerpkaart omdat de Ameide al in 1902 is gedempt en het kanaal pas in 1925 is gegraven. Afbeelding: BHIC.

De verbinding tussen de Stadsgracht (Ameide) wordt aangeduid als Oude Aa. Minuutplan Helmond Sectie B Blad 2 (1832).

Geraadpleegde bronnen:

 

   

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *