De waternaam Mierbeek wordt beschouwd als een afleiding van het Oudnederlandse mier* ‘moeras’. In Zuid-Nederland zijn diverse plaats- en waternamen afgeleid van dit stamwoord. Denk aan de waternamen Mierle en het hier beschreven Mierbeeck (1x in Noord-Brabant en 2x in Limburg) . Ook de plaatsnamen Meerlo, Mierde en Mierlo. Wat het element mier in plaatsnamen betreft wordt in de literatuur meestal de stelling van J. Lindemans (1953) gevolgd: het zou gaan om het in onze taal verdwenen woord mier gaan, dat ‘moeras, drassige grond’ betekent. Verwantschap met Engels/Zweeds/Noors mire, IJslands myrr, alle benamingen voor ‘modder, moeras, natte bodem’. In Zweden en Noorwegen is mire ook modern het normale woord voor ‘moeras’.
Rivierbeschrijvingen
(1) Mierbeek (Hilvarenbeek)
De Mierbeek Mierbeeck (1395) was een voormalig grenswatertje tussen de dorpen Hilvarenbeek en Esbeek. ‘9 lopen land in die Spulderecker aende Mierbeeck aldaer en de beemd ’t Grootbroeck’. Het riviertje ontsprong op de Aalsterheide als IJsselrijt en stroomde via Esbeek naar het oosten, afwaterend op de Stroom onder Hilvarenbeek (Spruitenstroompje). Het stroompje werd al in de middeleeuwen via de Zuiderbeek afgeleid naar het noorden om het groeiende dorp Hilvarenbeek van water te voorzien. Bron: Jan van Helvoirt (2019).
(2) Mierbeek (Meerlo, Horst aan de Maas)
Naar de plaatsnaam Meerlo, mogelijk afgeleid van historisch mier ‘moeras’ Mirlare (1134), Mirlar (1213) Goderfridus de Mirlare (1224), Mirlaer (1326), Myrlaer (1335, Mirlar (c.1400), Mierle (1665). Gelegen aan de huidige Molenbeek, die vroeger Mier of Mierbeek geheten zou hebben. Bron: Dittmaier (1963).
(3) Mierbeek (Grubbenvorst, Horst aan de Maas)
Zijbeek van de vml. (Slotter) Molenbeek (Grubbenvorst) zoals aangegeven op de waterstaatskaart Venlo-4 (1888). Nu nog de naam van een industrieterrein.
Geraadpleegde bronnen
- G. van Berkel & K. Samplonius: Nederlandse plaatsnamen verklaard (2018).
- J. van Helvoirt: Toponiemen in de gemeente Hilvarenbeek-Esbeek (2019). https://www.janvanhelvoirt.nl/boekenpdf/Origines%20Becanae_Esbeek%20deel1A_web.pdf
- H. Dittmaier: Die (H)lar-namen (1963).
- J. Lindemans: De Dieren in onze oudste Germaanse naamgevingen (1953).
- M. Schönfeld: Nederlandse waternamen (1955).
- J. Timmers: Over mensen en de peelrandbreuk (2020) www.jantimmerscultuurhistorie.nl
Mierbeek (Grubbenvorst) op de waterstaatskaart.