Als waternaam Laageindsche Heul, voor een wetering in de `Laageindsche buitenpolder van Baardwijk, afwaterend op de Laageindsche Wetering en het Oude Maasje. De naam is afkomstige van de steenen sluis ‘de Laageindsche Heul’ in de winterdijk bij Baardwijk. Deze dijk dateert van omstreeks 1450. Naast de kerk lag een tweede sluis in de winterdijk, die het hogere deel van de binnenpolder afwaterde op de ‘Hoogeindsche buitenpolder van Baardwijk’. De Hoogeindsche Heul liep via de Doeverse steeg-sloot naar het Oude Maasje (Gantel). Ook Besoijen kende twee watergangen met de naam Heul en Waalwijk drie.
De binnenpolder van Baardwijk werd Gezeitens genoemd. Het afstromende water werd in de wetering de Loint (Lunt) verzameld en kon bij laag water door de sluis in de winterdijk naar de buitenpolder afvoeren. Mogelijk is de naam van de polder ook afgeleid van ‘getijde’ omdat de spuisluizen alleen bij lage rivierstanden hun water vrij konden lozen. De polder lag slechts op 50 cm boven AP en kon alleen bij eb zijn water kwijt.
Het mechanisme van eb en vloed werd ook gebruikt om het vieze water van de leerlooierijen op de Loint door te spoelen met water uit de haven van Waalwijk. Zo wordt de “rivier de Loint” in de 19e eeuw nog als een pré aangehaald voor de vestiging van leerlooierijen, omdat er tweemaal daags vers water uit de haven werd aangevoerd en via de heulen weer afgevoerd.
Zie ook het artikel met de naam Hool.
Afbeelding: Schattingskaart Baardwijk / district ‘s-Hertogenbosch-West nr 39, verzamelplan, schaal 1:10.000, Bijgewerkt tot 1886 Den Bosch BHIC.
Geraadpleegde bronnen
- J. de Vries: Nederlands Etymologisch Woordenboek (1971)
- G. van Berkel & K. Samplonius: Nederlandse plaatsnamen verklaard (2018).
- M. Schönfeld: Hol, hel. In De Nieuwe taalgids (37) 1943.
- M. Schönfeld: Nederlandse waternamen. (1955).
- A. P. de Bont: Dialekt van het Kempenland. (1969).
- https://www.odiliapeel.com/index.php/historie
- https://www.heemkundekringdevonder.nl/toponiemen.php
- J. P. van Loon: Water en waternamen in Noord-Brabants Zuidwesthoek (1965)
- https://www.janvanhelvoirt.nl/artikelenpdf/Enkele%20oude%20Beekse%20straatnamen%20opnieuw%20belicht.pdf
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Hool_(Nuenen,_Gerwen_en_Nederwetten)
- https://www.janvanhelvoirt.nl/artikelenpdf/Tot%20eind%2019e%20eeuw%20was%20de%20gemynt%20erg%20belangrijk.pdf
- http://bankgeheimen.com/de-neep-hool
- http://www.pisatel.nl/wp-content/uploads/2016/02/Het-Hoogeind-brandt.pdf
- A. J. van Liempt: Een klooster naast het Paradijs (website geraadpleegd 2021).
- E. J. Brill: Nomina Geographica Neerlandica, Geschiedkundig onderzoek naar de Nederlandse aardrijkskundige namen (1954).