De Rompertse Wetering (ook Roompotse Wetering, Rompert Wetering of Bossche Vliet) is een gegraven water dat oorspronkelijk de centrale afwatering vormde van de ‘Polder van der Eigen’, de lage gronden tussen Rosmalen, Nuland, , Geffen, Empel en ‘s-Hertogenbosch. De afwatering vond plaats via de Rosmalensche Sluis in de Dieze. De Wetering is nu grotendeels opgegaan in het stelsel van stadswateren van de stad ’s-Hertogenbosch.
De naam van de wetering is afgeleid van het toponiem Rumpert/Roempot/Roompot. De naam werd ook gebruikt voor de buitenpolder nabij het huidige Kruisstraat. Over de naam Roompot is geen eenduidigheid. Van Berkel en Samplonius (2018) noemen het overdrachtelijk gebruik van roempot ‘een stenen pot om room in te doen’. Auteur acht dit zeer onwaarschijnlijk. Historische vermeldingen zijn Roemput (1395) en op den Roemput (1520-1521), hier waarschijnlijk in de betekenis van een ‘veenput’. Zie voor de vele raam-toponiemen in Noord-Brabant het artikel op deze website onder de waternaam Raam. Aangetoond is dat bij vele van deze oude ontgonnen venen de naam is overgegaan van het veen zelf naar het gegraven water.
Het gebied tussen Rosmalen en Nuland is door Van Diepen (1954) beschreven als een zeer laag gelegen gebied, met komgronden met leem en veen. De Rompert Wetering is gegraven ter ontwatering van deze gronden, mogelijk ook voor de veenontginning zelf. Daarna werden de gronden in gebruik genomen als weidegrond, op de laagste plekken ook veel eendenkooien.
De wetering maakte onderdeel uit van de ontwatering van ‘Polder van den Eyghen (1309)’ en behoorde tot de oudste polders van Noord-Brabant. Na de aanleg van Maasdijken omstreeks 1300 werd het gebied door de Hertog van Brabant verkocht aan de inwoners van Rosmalen om te ontginnen.
Op ‘feria quinta (= donderdag) port festum Assumptionis beata Mariae Virginis’ (21 augustus) 1309 verklaart Jan II, hertog van Lotharingen, Brabant en Limburg, plechtig voor eeuwig te hebben bepaald, dat de grondbezitters binnen de hierna te noemen grenzen in zijn land, genaamd Eyghen, bij ‘s-Hertogenbosch, zullen kiezen zeven mannen, gezworen heemraden genoemd, door tussenkomst van de schout van dat land, welke zeven mannen de volledige macht zullen hebben, binnen de grenzen van genoemd land te regelen alle zaken die betrekking hebben op dijken, sloten, weteringen, sluizen en andere werken, die kennelijk tot het ambt van heemraad behoren.
In Wegwijzer voor de binnenscheepvaart (1924) wordt de wetering genoemd als
‘een watergang naar de Rosmaalsche uitwateringssluis. Vandaar is bij gelijk water scheepvaart mogelijk door de Polderwetering en de Rompertwetering, tot aan de Gewandesche Hut voor scheepjes van 3 meter breedte en 80 cm diepgang’.
Afbeelding 1: De Rompertwetering uitwaterend via de Polderwetering op de Rosmalensche Sluis. Bron: Wegwijzer voor de binnenscheepvaart (1924).
Afbeelding 2: Rechterblad van een kadasterkaart van de polder Van der Eigen (1880). Vermeld zijn de polder Roompot en de Roompots wetering. Bron: BHIC.
Afbeelding 3: Ingekleurde kaart van polders in het Kwartier van Maasland met waterstaatkundige gegevens en eendekooien. (1715) Bron: BHIC.
Geraadpleegde bronnen
- heemkundekringrosmalen.nl/index.php/historie/50-polder-van-den-eijgen-sinds-21-augustus-1309
- G. van Berkel & K. Samplonius: Nederlandse plaatsnamen verklaard (2018).
- www.etymologiebank.nl/trefwoord/rompert
- D. van Diepen, De bodemgesteldheid van de Maaskant (1954).
- Website BHIC (geraadpleegd 21-9-2021).
- Rijkswaterstaat: Wegwijzer voor de binnenscheepvaart (1924).